سگ‌ها در طول عمر خود و در حین نگهداری ممکن است در معرض کک و شپش قرار گیرند و توسط این جانوران آلوده شوند. زمانی که این حشره‌ها بر روی بدن سگ‌ها زندگی می‌کنند باعث ایجاد مشکلات پوستی و جسمی در بدن این حیوانات می‌شوند و به همین دلیل باید با شناخت علائم کک و شپش در سگ‌ها هرچه سریع‌تر برای درمانشان اقدام کرد. در مقاله امروز به شکل کامل به موضوع کک و شپش در سگ‌ها خواهیم پرداخت.
شپش سگ چیست؟
شپش سگ حشره‌ای کوچک، بدون بال و شش پا است که در پوست حیوانات و انسان زندگی می‌کند. شپش سگ با شپش انسان و گربه (Felicola subrostratus) متفاوت است و قابل‌انتقال به انسان‌ها نیست.
شپش نوعی انگل خارجی محسوب می‌شود که یک میزبان را برای زندگی کردن انتخاب می‌کند و از خون میزبان یا پوست مرده او تغذیه می‌شود و یکی از علت های خارش بدن سگ است. شپش برای زنده ماندن به دمای بدن و شرایط خاصی متکی است.
انواع شپش سگ
شپش سگ در چند نوع زیر دیده می‌شود:
شپش جونده خونخوار/ Heterodoxus spiniger
این شپش از پوست مرده و از خون سگ تغذیه می‌کند و بیشتر سگ‌های ساکن در مناطق گرمسیری به آن مبتلا می‌شوند.
شپش جونده/ Trichodectes canis
این شپش از سلول‌های مرده پوست تغذیه می‌کند و می‌تواند باعث انتقال بیماری‌هایی همچون کرم نواری در این حیوانات شود. شپش جونده بیشتر در بخش‌هایی همچون پشت، گردن و سر حیوان دیده می‌شود.
شپش مکنده/ Linognathus setosus
شپش مکنده همان‌طور که نامش نشان می‌دهد از خون سگ تغذیه می‌کند و بیشتر سگ‌های موبلند به آن مبتلا می‌شوند.
علائم شپش در سگ‌ها
شناسایی شپش سگ‌ها دشوار است؛ زیرا گاهی اوقات آنها با شوره سر یا پوست مرده اشتباه گرفته می‌شوند. شپش‌هایی که سگ‌ها را آلوده می‌کنند به طور معمول چندین علامت مشخص دارند. شایع‌ترین علائم و نشانه‌های شپش در سگ‌ها عبارت‌اند از:
- مشاهده شپش زنده یا مرده بر سطح پوست سگ
- خاراندن بیش از حد بدن توسط سگ
- بی‌قراری سگ
- ریزش مو در اطراف گردن، شانه‌ها، کشاله ران و گوش
- خشن، خشک یا مات شدن خز بدن سگ
- مشاهده قرمزی یا تحریک پوست سگ
- وجود زخم‌های باز یا عفونت‌های باکتریایی بر روی پوست
نحوه درمان شپش سگ
ابتلا سگ به شپش با اینکه تهدیدکننده نیست؛ اما برای این حیوان آزاردهنده است و لازم است که وسایل بهداشتی سگ را برای ازبین بردن کک و شپش خریداری کنید. برای درمان باید روش‌هایی را که در ادامه می‌آیند حتماً انجام داد. این درمان‌ها به مدت ۴ تا ۶ هفته باید ادامه داشته باشد تا شپش‌های بالغ، تخم شپش و شپش‌هایی که از تخم در می‌آیند در طی این دوره درمانی از بین بروند.
برای درمان شپش سگ باید مراحل زیر طی شود:
حذف کردن شپش بالغ و تخم شپش از بدن سگ
در مرحله اول باید با شانه مخصوص شپش‌ها را از روی خز سگ پاک‌سازی کنید. شپش‌هایی که با شانه برداشته می‌شوند را باید در یک ظرف درب بسته قرار دهید و آن را دور بیندازید. همچنین شانه را پس از هر بار استفاده باید با آب گرم و صابون بشویید تا کاملاً ضدعفونی شود. اگر وضعیت شپش سگ بسیار شدید باشد ممکن است دامپزشک پیشنهاد دهد که موهای بدن سگ را کوتاه کنید.
در مرحله بعد باید از درمان‌های زیر نظر دامپزشک برای حذف شپش‌ها استفاده کنید. داروهای خاصی توسط دامپزشک می‌توانند برای سگ تجویز شوند که دارای مواد فعال خاصی هستند و می‌توانند به از بین رفتن شپش‌ها کمک کنند. از جمله این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ایمیداکلوپرید
- پیرترین
- پرمترین
- سلامکتین
- فیپرونیل
تمیز کردن محیط زندگی سگ
باید محل خواب و زندگی سگ را به شکل کامل پاک‌سازی کنید. اگر وسیله‌هایی از سگ قابل‌استفاده نیستند آنها را دور بیندازید؛ اما اگر به وسیله‌ها نیاز دارید حتماً آنها را در آب داغ بشویید. از جمله این لوازم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- روتختی و پتو
- قلاده سگ
- اسباب‌بازی‌های پارچه‌ای
- ابزار نظافت
اگر می‌خواهید سگ خود را بشویید بهتر است 48 ساعت پس از استفاده از درمان‌های موضعی این کار را انجام دهید؛ زیرا بسیاری از شامپوها تأثیرات این داروهای موضعی را از بین می‌برند.
درمان موضعی سایر حیوانات خانگی
پس از آگاهی از ابتلای سگتان به شپش باید حیوانات خانگی دیگر را از او دور کنید. سپس آنها را بررسی نمایید تا مطمئن شوید به شپش مبتلا شده‌اند یا خیر. اگر سگی مبتلا نشده بود می‌بایست او را قرنطینه کنید و در صورت ابتلا بقیه سگ‌ها باید درمان‌های ذکر شده را در مورد او نیز انجام دهید.
روش‌های پیشگیری از شپش در سگ‌ها
برای جلوگیری از ابتلای سگ به شپش‌ها استفاده از روش‌های زیر مفید است:
- استفاده از مواد ضد انگل
- اصلاح منظم سگ
- جلوگیری از تماس پوست سگ با سگ‌های غریبه
- عدم بردن سگ به مناطق آلوده
کک در سگ‌ها
کک‌ها حشراتی قهوه‌ای مایل به قرمز و به‌اندازه سرسوزن هستند. تشخیص این حشرات ریز دشوار است مگر اینکه آنها را با چشم دید که در حال دویدن یا پریدن روی سگتان هستند. آنها اغلب در کشاله ران، زیر بغل و گوش سگ‌ها دیده می‌شوند.
کک و کنه در سگ‌ها و گربه‌ها در ماه‌های گرم‌تر یا در آب‌وهوای گرم‌تر بیشتر آنها را درگیر می‌کنند. با این حال، از آنجایی که آنها می‌توانند چرخه زندگی خود را در داخل خانه ادامه دهند، می‌توان کک‌ها را در زمستان بر روی بدن سگ شناسایی کرد.
چرخه زندگی کک
به طور متوسط، یک کک بالغ تنها برای چند هفته روی میزبان زنده می‌ماند؛ اما با شروع تکثیر در عرض چند روز، تعداد کک‌ها می‌توانند به‌سرعت افزایش یابند و منجر به مشکلات بیشتری شوند. چرخه زندگی معمولی یک کک، یا مدت زمانی که طول می‌کشد تا کک‌ها تولیدمثل و رشد کنند، حدود یک ماه طول می‌کشد؛ هرچند ممکن است تا یک سال یا بیشتر طول بکشد.
یکی از دلایل اصلی که خلاص شدن از شر کک را بسیار سخت می‌کند مرحله شفیرگی آنها است. کک‌ها در حالت شفیرگی می‌توانند ماه‌ها در حالت خفته بمانند و همین مسئله باعث می‌شود این انگل‌ها به طور ناگهانی در خانه‌ای ظاهر شوند که مدتی است تمیز و عاری از کک شده است.
علائم ابتلا سگ به کک
کک‌ها حشره‌های بسیار کوچک هستند که سرعت بالایی دارند و همین مسئله تشخیص آنها را بر روی بدن سگ سخت می‌کند. این حشرات به شکل بیضی‌های کوچک قرمز تیره یا قهوه‌ای هستند که به راحتی می‌تواند از جلوی چشم دور شوند. به طور معمول سگ مبتلا به کک دارای نشانه‌های زیر است:
- خارش بدن
- ریزش مو
- تحریک پوست
- رنگ پریدگی لثه به دلیل از دست دادن خون در موارد شدید
تشخیص کک جدای از توجه به علائم ذکر شده از روی شواهد آن یعنی «خاک کک» نیز امکان‌پذیر است. خاک کک در واقع مدفوع کک است و حالتی شبیه کثیفی معمولی دارد. اگر خاک کک را روی دستمال مرطوب قرار دهید کثیفی کک، بافت دستمال را قرمز می‌کند و از این طریق میتوانید متوجه شوید سگ به کک آلوده شده است.
برای پیدا کردن کک باید از سگ خود بخواهید روی یک تکه کاغذ سفید بنشیند یا دراز بکشد. سپس بخشی از مو پشت سگ را به آرامی شانه کنید. اگر سگ شما کک داشته باشد خاک کک روی کاغذ می‌افتد. حالا فقط باید کاغذ را مرطوب کنید و شاهد تغییر رنگ باشید.
درمان کک در سگ‌ها
اگر متوجه شده‌اید که سگ شما علائم ابتلا به کک را در خود دارد بهتر است هرچه سریع‌تر با یک دامپزشک مشورت کنید. به طور معمول از روش‌های درمان خانگی و دارویی برای درمان کک در سگ‌ها استفاده می‌شود. پیش از استفاده از هر نوع درمانی در قدم اول اگر از حیوانات دیگری نگهداری می‌کنید مطمئن شوید که آنها به کک مبتلا شده‌اند یا خیر و در صورت در صورت عدم ابتلا آنها را قرنطینه کنید. سپس لازم است درمان را با استفاده از روش‌های زیر و تحت‌نظر پزشک آغاز کنید:
درمان دارویی کک در سگ‌ها
به طور معمول از روش‌های زیر به عنوان درمان دارویی در سگ‌ها نامبرده می‌شود:
- استفاده از قلاده ضد کک
- اسپری‌های ضد کک
- پودرهای ضد کک
- درمان‌های موضعی
- قرص و مایعات قابل خوردن
درمان خانگی کک در سگ
روش‌های مختلفی به عنوان درمان خانگی کک در سگ‌ها وجود دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
استفاده از شانه سگ
یکی از روش‌های خانگی درمان کک در سگ استفاده از این شانه‌ها است که دندانه‌های نزدیک به هم دارند و به جدا شدن کک‌ها از خز سگ کمک می‌کنند. میتوانید مقداری شامپو مخصوص کک و کنه سگ را در آب بریزید و شانه را در آن محلول فرو کرده و سپس بر روی موهای سگ بکشید.
استفاده از رزماری
می‌توان با جوشاندن برگ رزماری در آب و رقیق کردن آن، از اسپری رزماری بر روی خز سگ استفاده کرد. رزماری به دلیل بوی قوی می‌تواند به فرار کردن کک کمک کند و همچنین باعث بهبود جای نیش کک شود.
استفاده از سرکه سیب
مخلوط سرکه سیب و آب به نسبت مساوی برای درمان کک سگ بسیار مفید است. این محلول را میتوانید روزانه بر روی بدن سگ اسپری کنید.
در نهایت و پس از اینکه سگ به شکل کامل کک زدایی شد باید محیط خانه به شکل کامل سم‌پاشی شود. برای پاک‌سازی محیط باید تمام لوازم در تماس با سگ را با آب گرم و ماده شستشو به خوبی پاک‌سازی کنید. استفاده از لامپ ضد کک برای به دام انداختن کک‌ها توصیه می‌شود.
روش‌های پیشگیری از کک در سگ
برای جلوگیری از ابتلای سگ به کک‌ها نکات زیر را حتماً در نظر داشته باشید:
- به شکل مرتب خز بدن حیوان را با شانه و برس سگ شانه بزنید و بررسی کنید.
- پیش از بیرون بردن سگ برای پیاده‌روی از اسپری‌های ضد کک و کنه استفاده کنید.
- تمیز کردن خانه به شکل مرتب بسیار اهمیت دارد. فرش‌ها را هر از گاهی بشورید یا جاروبرقی بکشید. محل خواب حیوان خود را به شکل مستمر تمیز کنید. ریختن کمی پودر ضد کک و کنه بر روی وسایل خواب سگ نیز توصیه می‌شود.
- گاهی مواقع سگ خود را پیش از حمام کردن با استفاده از پودر ضد کک و کنه به خوبی مالش دهید.
آیا کک سگ به انسان انتقال پیدا می‌کند؟
در جواب این سؤال باید گفت که بله، کک سگ می‌تواند به راحتی به روی پوست انسان منتقل شود و پوست را به راحتی بگزد. کک‌های سگ به طور معمول میزبان خود را برای زندگی ترجیح می‌دهند؛ اما در صورت هجوم بالای آنها ممکن است انسان‌ها را نیز درگیر کنند. به همین دلیل بسیار مهم است در ابتدای ابتلای سگ به این حشرات برای درمان آنها اقدام شود.
تفاوت بین شپش و کک در سگ چیست؟
برای اینکه تشخیص داد علائمی همچون خارش بدن سگ ناشی از شپش یا کک است می‌توان موارد زیر را در نظر داشت. این موارد از جمله تفاوت‌های بین شپش و کبک در این حیوانات هستند:
میزان تحرک
کک‌ها سریع حرکت می‌کنند و می‌توانند از میزبانی به میزبان دیگر بپرند. شپش‌ها از دهان خود برای اتصال به ساقه مو استفاده می‌کنند تا تحرک کمتری داشته باشند.
اندازه
هر دوی این جانوران حدود 2-4 میلی متر و با چشم غیر مسلح از نزدیک قابل مشاهده هستند؛ اما کک‌ها بدنی گرد دارند که برای تغذیه از خون حیوانات مناسب است.
میزان رواج آنها
میزان رواج شپش در سگ‌ها بسیار کمتر از کک است. شپش بیشتر سگ‌های ولگرد و حیوانات خانگی محافظت نشده را برای زندگی انتخاب می‌کند.
اثر شپش و کک
کک‌ها زباله‌های قابل‌مشاهده‌ای به نام خاک کک را روی حیوان خانگی باقی می‌گذارند که به نظر می‌رسد لکه‌های فلفل سیاه است. شپش‌ها لاشخورهایی هستند که پوست مرده حیوان خانگی را تمیز می‌کنند؛ اما بر روی حیوان شپش‌های گرد چسبنده باقی می‌گذارند.
کلام پایانی
بسیار مهم است که سرپرست سگ در مورد مشکلاتی همچون وجود شپش و کک در سگ‌ها اطلاعات کافی داشته باشد. سگ‌ها در طول عمر خود در معرض انواع شپش و کک هستند که آگاهی از علائم ابتلا به این موجودات و نحوه درمان آنها برای به حداقل رساندن عوارض آنها لازم است. آگاهی از این نکات کمک می‌کند تا در صورت ابتلا سگ به کک یا شپش هرچه سریع‌تر برای درمان اقدام شود و سگ کمتر آزار ببیند.
منابع:
