یکی از نکاتی که باید به عنوان صاحب سگ از آن اطلاع داشته باشید آگاهی از کیسه مقعدی سگ و کارکرد آن است. کیسه مقعدی سگ یکی از اجزای بدن سگ است که بسیاری از صاحبان این حیوان خانگی حتی از وجود آن اطلاع ندارند. شناخت این کیسه و مشکلاتی نظیر پر شدن کیسه مقعدی سگ بسیار اهمیت دارد تا در صورت وجود این مشکلات حتماً برای درمان اقدام شود. در صورتی که مشکلات مرتبط با کیسه مقعدی سگ درمان نشود عفونت و آبسه ممکن است به وجود بیاید و سگ را دچار شرایط ناخوشایندی کند. در این مقاله به این عضو از بدن سگ و مشکل پر شدن کیسه مقعدی سگ به شکل کامل خواهیم پرداخت.
کیسه مقعدی در سگ کجاست؟
کیسه مقعدی سگ یا «غدد مقعدی» به دو کیسه گفته می‌شود که در دو طرف مقعد و نزدیک به سوراخ آن قرار دارند و در اصطلاح در موقعیت ساعت ۴ و ۸ قرار گرفته‌اند. در دیواره این کیسه‌ها تعداد زیادی غده چربی قرار دارند که مایعی را ترشح می‌کنند. این مایع در کیسه‌ها جمع می‌شود و سپس به کمک مجرایی که در داخل مقعد قرار گرفته هنگام عمل دفع خارج می‌گردد.
کارکرد کیسه‌های مقعدی سگ
سگ‌ها از مایع ترشح شده از غدد مقعدی برای شناخت همدیگر و مشخص کردن قلمرو خود استفاده می‌کنند. در واقع این مایع چرب، غلیظ و بدبو راه ارتباطی بین سگ‌ها است. مایع ترشح شده از این کیسه‌ها در هر سگ بوی خاصی دارد و بوی آن باعث بوی مدفوع سگ می‌شود. همین ویژگی است که باعث می‌شود سگ‌ها مدفوع یکدیگر را بو بکشند و یا زمانی که هم نوعشان را می‌بینند پشت یکدیگر را بو کنند تا بوی دیگری را تشخیص دهند.
نحوه تخلیه کیسه مقعدی در حالت طبیعی
پیش از پرداختن به اینکه پر شدن کیسه مقعدی چگونه اتفاق می‌افتد باید دانست که تخلیه این کیسه‌ها در حالت طبیعی چگونه است. سگ‌ها چندان قدرت تخلیه ارادی کیسه‌های مقعد خود را ندارند. در واقع غده‌ها در موقعیت‌هایی همچون فعالیت، مدفوع کردن و یا استرس داشتن سگ خالی می‌شوند. این موقعیت‌ها باعث انقباض عضلات طرفین غدد و خروج این ترشحات می‌شود و از تجمع آنها در کیسه جلوگیری می‌کند.
علت پر شدن کیسه مقعدی سگ
بسیاری از سگ‌ها پس از مدتی توانایی تخلیه کیسه مقعدی خود را از دست می‌دهند. این مسئله می‌تواند باعث مشکلاتی همچون ورم، سوزش و حتی عفونت در سگ شود. روند پر شدن کیسه مقعدی سگ به این شکل است که در ابتدا مجاری به دلیل التهاب بسته می‌شوند و پس از آن ترشحات از حالت عادی غلیظ‌تر شده و دهانه خروجی را می‌بندند. جمع شدن این ترشحات در کیسه مقعدی باعث درد در هنگام دفع مدفوع و مشکلات دیگر می‌شود.
پر شدن کیسه مقعدی سگ شرایط را برای رشد باکتری‌ها و تولید آبسه فراهم می‌کند. در این وضعیت باکتری‌های طبیعی مدفوع به راحتی وارد مجرا می‌شوند و مشکلاتی همچون عفونت قارچی سگ را به وجود می‌آورند. چرک و عفونت موجود در این مجراها باعث ایجاد آبسه‌های مقعدی می‌شود. آبسه مقعدی ایجاد تورم‌های قرمز و دردناک در اطراف مقعد سگ را در پی دارد که ترکیدن آنها با خروج چرکی زرد یا سبز رنگ یا خون همراه است. از آنجایی که این عفونت‌ها به راحتی گسترش پیدا می‌کنند درمان نکردن این مشکل می‌تواند باعث بیماری‌های مقعدی در سگ شود.
علل پر شدن کیسه مقعدی سگ
پر شدن کیسه مقعدی سگ به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. هر عاملی که باعث شود فشار لازم برای خروج ترشحات غدد مقعدی در این ناحیه ایجاد نشود، می‌تواند به پر شدن کیسه مقعدی سگ بینجامد. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ضربه به ناحیه مقعد
- آلرژی غذایی
- اسهال سگ
- یبوست سگ
- کم کاری تیروئید
- چاقی و کم تحرکی
- عفونت‌های به وجود آورنده التهاب در مجاری خروجی غدد
علائم پر شدن کیسه مقعدی سگ
از جمله علائم پر شدن کیسه مقعدی سگ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
به زمین کشیدن باسن
یکی از علائم مهم پر شدن کیسه مقعدی سگ این است که حیوان باسن و مقعد خود را روی سطوحی همچون فرش یا چمن می‌کشد تا با این کار به تخلیه ترشحات کیسه‌ها کمک کند.
از دیگر نشانه‌هایی که در صورت پر شدن کیسه مقعدی سگ مشاهده می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قرمزی و یا تورم اطراف مقعد
- به وجود آمدن بوی شدید و نامطبوع همچون بوی ماهی از ناحیه مقعد
- احساس ناراحتی سگ در هنگام مدفوع کردن یا نشستن سگ
- چرخیدن سگ به دور دم خود
- وجود خون یا چرک در مدفوع
- لیس زدن یا گاز گرفتن بیش از حد پایه دم
- خروج خون، چرک و مواد داخل کیسه‌های مقعدی از پشت حیوان
- به جا ماندن بقایای خون، چرک یا مواد در جاهایی که سگ نشسته بوده
- یبوست
موارد نام‌برده از جمله رایج‌ترین علائم پر شدن کیسه مقعدی سگ هستند. پر شدن کیسه مقعدی باعث می‌شود حتی سگ‌هایی که روحیه آرامی داشته‌اند در هنگام دست زدن سرپرست به دم یا مقعدشان، دست او را گاز بگیرند و یا صدای ناهنجاری از خود تولید کنند. باید در نظر داشت برخی مواقع سگ هیچ علامت مشخصی از خود بروز نمی‌دهد و فقط نشانه‌هایی همچون لرزش، پنهان شدن، عدم راه رفتن، پایین نگه داشتن دم و خاراندن گوش از او دیده می‌شود. بسیار مهم است با مشاهده علائم پر شدن کیسه مقعدی سگ، هرچه سریع‌تر سگ جهت درمان به دامپزشکی برده شود.
درمان پر شدن کیسه مقعدی سگ
از آنجایی که خالی کردن کیسه مقعدی سگ کار پرچالشی است پیشنهاد می‌شود این کار به دامپزشک سپرده شود. دامپزشک می‌تواند این کار را در عرض ۵ دقیقه انجام دهد. او پس از خالی کردن کیسه‌های مقعدی ممکن است لازم ببیند داخل آنها را شستشو دهد تا موادی که در آنجا سفت شده‌اند خارج شوند. به دلیل اینکه این کار کمی درد دارد ممکن است از داروی آرام‌بخش یا بیهوشی استفاده شود. اگر غده‌ها آبسه کرده باشند دامپزشک آبسه‌های پاره نشده را تخلیه می‌کند و سپس نواحی اطراف آنها را شستشو می‌دهد تا باکتری‌ها به خوبی پاک‌سازی شوند. پس از این کارها نیز برای سگ آنتی‌بیوتیک و مراقبت‌های درمانی دیگری تجویز می‌گردد. برای تخلیه آبسه‌ها نیز استفاده از داروی بی‌حسی یا آرام‌بخش لازم است.
روش تخلیه کیسه مقعدی سگ
انجام این روش‌ها به طور معمول توسط دامپزشک آموزش داده می‌شود؛ اما ممکن است همه افراد نتوانند به خوبی آنها را اجرا کنند. تخلیه کیسه‌های مقعدی به دو روش صورت می‌گیرد:
روش خارجی
در این روش فرد باید یک دستمال کاغذی را در پشت حیوان نگه دارد و از خارج بدن، دو طرف ناحیه مقعد را فشار دهد تا مایع کیسه مقعدی خارج شود. در صورتی که ترشحات داخلی کیسه بسیار غلیظ باشد این روش جوابگو نیست.
روش داخلی
برای انجام این روش به دو نفر احتیاج است. یک شخص باید بخش جلویی بدن سگ را نگه دارد و کنترل کند و شخص دیگر از پشت به خالی کردن کیسه مقعدی بپردازد. برای این کار باید سگ در حالت چهارپا بایستد. سپس فرد باید دستکش لاتکس به دست کند به انگشت اشاره و شست دو غده را لمس کند و پس از لمس به آرامی آنها را فشار دهد تا موادی که داخل آنها گیر کرده از آنها خارج شود. فشار وارد شده به این غده‌ها باید بسیار کم باشد تا آسیبی به آنها وارد نشود. پس از تخلیه کیسه‌ها باید ناحیه با دستمال تمیز شود. در نهایت نیز باید دستمال‌های کثیف را که آغشته به ترشحات کیسه مقعدی هستند دور انداخت تا محلی برای تجمع باکتری‌ها نشود.
باید توجه داشت مایعی که از این کیسه‌ها خارج می‌شود شفاف و سفید رنگ است و بویی شبیه بوی نامطبوع ماهی می‌دهد. اگر یک ماده به شکل دانه با رنگ قهوه‌ای رنگ نیز خارج شد این نکته نیز طبیعی است. تنها در صورتی که مایع خارج شده به رنگ سبز بود باید حتماً سگ را نزد دامپزشک برد؛ زیرا سگ در این وضعیت دچار عفونت شده است.
از کجا می‌توان تشخیص داد که کیسه مقعدی به شکل کامل خارج شده است؟
تشخیص این نکته بسیار ساده است. زمانی که کیسه مقعدی تخلیه شود دیگر سفت نیست و حالتی شبیه سنگ ندارد.
در صورتی که افراد تبحر کافی در تخلیه کیسه مقعدی ندارند و نگران این موضوع هستند توصیه می‌شود حتماً این کار را به دامپزشک بسپارند. تلاش‌های مکرر برای تخلیه کیسه مقعدی می‌تواند باعث کبودی، التهاب و درد در سگ شود و به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
کیسه مقعدی را هر چند وقت یک بار باید تخلیه کرد؟
به شکل طبیعی سگ‌ها نیازی به تخلیه کیسه مقعدی ندارند؛ زیرا این کار به شکل طبیعی انجام می‌شود. تنها زمانی که به دلیل مشکلاتی کیسه مقعدی سگ پر شود به این کار نیاز است. به دلیل اینکه عوامل مختلفی می‌توانند باعث پر شدن کیسه مقعدی سگ شوند نمی‌توان زمان مشخصی را برای تخلیه آنها در نظر گرفت؛ بنابراین باید به علائم پر شدن کیسه مقعدی توجه داشت تا در صورت نیاز این کار را انجام داد یا به دامپزشک مراجعه کرد.
آیا می‌توان غدد مقعدی سگ را با جراحی برداشت؟
بسیاری از افراد ممکن است تصمیم بگیرند که کیسه‌های مقعدی سگ را به وسیله جراحی خارج کنند. اگرچه سگ‌های خانگی نیازی به تعیین قلمرو خود توسط مایعات این غدد ندارند اما جراحی غدد مقعدی سگ توصیه نمی‌شود. جراحی می‌تواند در برخی از سگ‌ها باعث از دست رفتن عصب‌های عضلاتی شود که رکتوم را می‌بندند و این مسئله بی‌اختیاری مدفوع و کنترل نشدن روده را در پی دارد.
کلام پایانی
پر شدن کیسه مقعدی سگ یکی از مواردی است که به دلایل مختلف می‌تواند در سگ به وجود بیاید. تخلیه کیسه مقعدی سگ از اهمیت بالایی برخوردار است تا عفونت، آبسه و مشکلات مقعدی دیگر در سگ ایجاد نشود. توصیه می‌شود خالی کردن کیسه مقعدی سگ به خصوص در بار اول توسط دامپزشک انجام شود و افراد بدون دیدن آموزش‌های لازم این کار را انجام ندهند. نداشتن تبحر در تخلیه غدد مقعدی می‌تواند باعث آسیب و درد و ناراحتی در سگ شود و به هیچ عنوان پیشنهاد نمی‌شود.
منابع:
